NADCIŚNIENIE TĘTNICZE
stan, którego podłożem jest zwiększony opór w tętnicach obwodowych; spotykane jest często u osób nadużywających alkoholu.
NADUŻYWANIE SUBSTANCJI PSYCHOAKTYWNYCH
termin, którego używanie nie jest zalecane przez Światową Organizację Zdrowia; wg. Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego (DSM-IV)
jest to szkodliwy model stosowania substancji prowadzący do istotnego klinicznie upośledzenia lub uszkodzenia organizmu.
NALTREXON
środek, który łagodzi u niektórych alkoholików potrzebę picia, "
głód alkoholu", nie leczy jednak alkoholizmu i bywa stosowany równolegle z
psychoterapią uzależnienia.
NAŁÓG
nazwa stosowana do określenia stanu uzależnienia (np. od alkoholu narkotyków czy nikotyny); popularnie: szkodliwe dla zdrowia przyzwyczajenie (nawyk); termin "nałóg alkoholowy" użyty został po raz pierwszy w 1901 r. przez Kurza i Kraepelina w odniesieniu do osób, które "nie były dostatecznie silne, aby zaprzestać picia wówczas, gdy picie narażało je na poważne szkody materialne, społeczne i cielesne".
NAPOJE ALKOHOLOWE
napoje zawierające alkohol etylowy w różnym stężeniu; najczęściej spotykane to: wódki, koniaki, whisky (zwartość czystego alkoholu 40-50%), wina (zaw. alk. 10-20%) i piwa (zaw. alk. 3-7%).
NARCYZM
stan samouwielbienia, podziwiania i zachwycania się swoimi własnymi cechami fizycznymi oraz psychicznymi, czasami skierowanie zainteresowań erotycznych ku sobie; autofilia.
NARKOMANIA
uzależnienie od
narkotyków tj. stałe lub okresowe używanie w celach niemedycznych środków odurzających lub substancji psychotropowych albo środków zastępczych, w wyniku czego może powstać lub powstało uzależnienie od nich.
NARKOMANII LECZENIE
zasady postępowania z osobami uzależnionymi od środków odurzających i psychotropowych oraz organizację i zasady funkcjonowania placówek leczniczych i rehabilitacyjno-readaptacyjnych dla tych osób reguluje Ustawa z 24 kwietnia 1997 r. o przeciwdziałaniu narkomanii oraz towarzyszące jej przepisy wykonawcze. Zgodnie z tymi aktami poddanie się leczeniu, rehabilitacji i readaptacji jest dobrowolne. Wyjątek od tej zasady dotyczy młodzieży do lat 18 oraz osób skazanych na karę pozbawienia wolności za przestępstwa pozostające w związku z użyciem środków odurzających i psychotropowych. Czas leczenia nie jest określony z góry, jednak nie może trwać dłużej niż 2 lata. Poza placówkami opieki zdrowotnej, w udzielaniu pomocy osobom uzależnionym, uczestniczą organizacje społeczne takie jak MONAR, Towarzystwo Zapobiegania Narkomanii, Towarzystwo Powrót z U i inne.
NARKOTYKI
substancje psychoaktywne (środki odurzające) pochodzenia roślinnego lub syntetycznego, których przyjmowanie prowadzi do
uzależnienia (
narkomanii); popularna nazwa środków odurzających (psychoaktywnych). W medycynie stosowane są jako środki przeciwbólowe, uspokajające i nasenne; produkcja, handel i stosowanie ich pozostaje pod ścisłym nadzorem.
NASTRÓJ
stan uczuciowy (
emocjonalny) towarzyszący ogółowi przeżyć i spostrzeżeń, utrzymujący się przez dłuższy okres czasu, zmieniający się w zależności od czynników wewnętrznych (np. własne problemy, stan somatyczny) i zewnętrznych (wydarzenia w otoczeniu); spotykamy stany obniżonego nastroju (np. w
depresji) i podwyższonego (np. w
manii).
NATRĘCTWA
kompulsje, obsesje - zaburzenia sfery
emocjonalnej i
woli przejawiające się występowaniem, na zasadzie przymusu, bez udziału woli: myśli, impulsów lub czynności, którym towarzyszy przekonanie chorego o ich niedorzeczności i niecelowości. Przykładem może być wielokrotne sprawdzanie zamkniętych drzwi, mycie rąk, liczenie, myśli bluźniercze, myśli żeby kogoś udusić albo wyskoczyć przez okno itp. kompulsje - dotyczą sfery ruchowej, obsesje - myślenia.
NATRĘTNE MYŚLI
idee, wyobrażenia lub impulsy do działania, które pojawiają się
w świadomości w sposób stereotypowy; niemal zawsze przeżywane są w sposób przykry i towarzyszy im lęk a osoba, która ich doświadcza bezskutecznie stara się im przeciwstawić.
NAWRÓT CHOROBY
nazywany często niesłusznie "wpadką" lub "zapiciem" jest procesem o swoistej dynamice oraz indywidualnym i dość charakterystycznym przebiegu, cechującym się powrotem do starych, istniejących jeszcze przed podjęciem leczenia, wzorców funkcjonowania (myślenia, odczuwania i zachowań), które mogą ale nie muszą zakończyć się piciem;
Nawroty choroby u osób uzależnionych od alkoholu stanowią poważny problem zarówno dla pacjentów, jaki i ich terapeutów. Dotyczą one, w różnych formach, ponad polowy pacjentów, którzy przeszli leczenie. Jako nawrót choroby należy traktować powrót do starych, istniejących jeszcze przed podjęciem leczenia, wzorców funkcjonowania (myślenia, odczuwania, zachowania), który może doprowadzić w efekcie do przerwania abstynencji alkoholowej. Nawrót dotyczy wiec wyłącznie osób, które ukończyły pomyślnie co najmniej podstawowy program terapeutyczny i zastosowały w swoim życiu zdobyte podczas leczenia umiejętności. Pozostałe przerwania abstynencji (przed i w trakcie leczenia) należy traktować jako kontynuacja picia lub jako "powrót do picia".
Nawrót nigdy nie pojawia się nagle i przypadkowo, lecz jest stopniowo postępującym procesem, który rozpoczął się na długo przed sięgnięciem po alkohol. Dlatego możliwe jest przerwanie tego procesu oraz niedopuszczenie do wystąpienia często tragicznych w skutkach jego następstw. Podjęcie działań będzie z kolei możliwe wyłącznie wówczas, kiedy rozpoznane zostaną sygnały ostrzegawcze nawrotu.
Anonimowi Alkoholicy zabezpieczają się przed nawrotem mając na uwadze, wspominany już wcześniej, tzw. program HALT. Akronim ten to pierwsze litery angielskich słów Hungry - głodny, Angry - zły, Lonely - samotny i Tired - zmęczony. Doświadczenie AA mówi bowiem, że te właśnie stany (niewłaściwe odżywianie się, złość, samotność i zmęczenie) bardzo często poprzedzają powrót do picia lub nawrót choroby.
Aby nie dopuścić do nawrotu należy więc :
- przygotować listę swoich własnych sygnałów ostrzegawczych, listę zawierającą specyficzne dla siebie zwiastuny nawrotu;
- możliwie często porównywać swój stan i swoje zachowania z listą sygnałów;
- włączać bliskie i zaufane osoby do wychwytywania sygnałów nawrotu, bowiem osobie uzależnionej często trudno jest je zaobserwować i stąd zazwyczaj zaprzecza ich obecności;
- mieć wykaz konkretnych działań w przypadku pojawienia się któregokolwiek z sygnałów;
- systematycznie dbać o swój rozwój duchowy oraz budować i doskonalić nowe sposoby życia w trzeźwości, bowiem samo zatrzymanie objawów choroby nie pozwoli na prawidłowy przebieg procesu zdrowienia z alkoholizmu.
Sygnałów ostrzegawczych jest wiele, natomiast do najczęściej spotykanych i najbardziej charakterystycznych można zaliczyć:
- zwątpienie w możliwość utrzymania abstynencji bądź zbytnia pewność swojej trzeźwości;
- narastające niezadowolenie ze swojego "inwalidztwa" (w ten sposób część osób traktuje konieczność powstrzymywania się od alkoholu);
- coraz częściej pojawiające się myśli o towarzyskim, okazyjnym i "normalnym" czyli kontrolowanym piciu alkoholu;
- powątpiewanie w swoje uzależnienie albo wmawianie sobie, że jest się już wyleczonym z uzależnienia;
- występowanie stanów zmęczenia, depresji bądź rozczulania się nad sobą;
- drażliwość, skłonność do gniewu, obwinianie otoczenia za swoje problemy i niepowodzenia;
- nieregularny sen, wypoczynek i odżywianie;
- zajmowanie się swoją przeszłością lub przyszłością albo innymi osobami zamiast sobą i własnym zdrowieniem;
- tendencję do izolowania się i odrzucanie pomocy, a co za tym idzie ograniczenie (a często zerwanie) kontaktów z grupami wsparcia i profesjonalnymi terapeutami;
- odnowienie kontaktów z przyjaciółmi "od kieliszka" i odwiedzanie miejsc gdzie się piło;
- próby kontrolowanego picia - które wcześniej czy później muszą zakończyć się nawrotem choroby.
NAWYK
czynność utrwalona poprzez wielokrotne powtarzanie, często wykonywana automatycznie.
NEGATYWIZM
reagowanie na polecenie w sposób opaczny rozluźnionych przeciwstawianie się im (negatywizm czynny) lub ignorowanie ich (negatywizm bierny); w sensie szerszym - wszelkie negatywne postawy wobec otoczenia.
NEOLOGIZMY
słowa, których nie ma w zwykłym słowniku, a które zostały utworzone przez osobę i którym osoba ta nadała znaczenie.
NERW
wiązka włókien nerwowych o różnej grubości i długości, otoczona osłonką, przewodząca w obu kierunkach bodźce między obwodem a częścią centralną układu nerwowego.
NERWICA
czynnościowe
zaburzenia psychogenne spowodowane szeroko rozumianymi
urazami psychicznymi, bez obecności zmian organicznych w tkankach i narządach; istnieje szereg klasyfikacji nerwic.
NEURALGIA
newralgia, nerwoból
NEURASTENIA
odmiana
nerwicy charakteryzująca się ciągłym uczuciem zmęczenia i wyczerpania które nie ustępują przy odpoczynku.
NEURON
komórka nerwowa zbudowana z ciała komórki i wypustek (
neuryt i
dendryt).
NEUROPEPTYDY
cząsteczki złożone z łańcucha
aminokwasów, występujące w tkance mózgowej; uważa się, że działają jak
neuroprzekaźniki i mają charakter
endorfin i enkefalin.
NEUROPRZEKAŹNIKI
przekaźniki, transmitery, mediatory - naturalne związki chemiczne uwalniane w
synapsie i pośredniczące w przekazywaniu stanów pobudzenia lub hamowania między
neuronami. Odgrywają istotną rolę m.in. w procesach pamięci i uczenia. Do neuroprzekaźników zaliczamy m.in. niektóre
aminy biogenne (np. acetylocholinę, noradrenalinę, dopaminę, serotoninę), kwas gamma-aminomasłowy (GABA) oraz niektóre
aminokwasy.
NEURYT
wypustka komórki nerwowej.
NIEDOROZWÓJ UMYSŁOWY
upośledzenie umysłowe
NIEPAMIĘĆ
amnezja
NIEŻYT ŻOŁĄDKA
ostre lub przewlekłe zapalenie błony śluzowej żołądka; dość często spotykane jest u osób nadużywających alkoholu.
NIKOTYNA
alkaloid, substancja uzależniająca zawarta w tytoniu.
NIKOTYNIZM
uzależnienie od
nikotyny; od 1985 roku spotykają się grupy samopomocowe Anonimowych Nikotynistów (Nicotine Anonymous), które pracują w oparciu o zapożyczony od
AA Program Dwunastu Kroków.
NIMFOMANIA
chorobliwa aktywność seksualna kobiet, współistniejąca czasami z nadużywaniem alkoholu.
.